)گاهی کافیست مانکن از روبهرو کمی بچرخد… و ناگهان یک جهان تازه از فرم، حجم و احساس پیش رویمان باز میشود.
چهرهای که تا دیروز صاف و بدون عمق بود، حالا زاویه دارد. شانهها دیگر قرینه نیستند. نور بهطور متفاوتی میتابد. و طراح، ناگهان باید نه فقط بکشد، بلکه بفهمد.
طراحی مانکن سهرخ یکی از آن مهارتهاییست که به ظاهر ساده میآید، اما در دلش، بخشی از واقعگرایی، آناتومی، تجسم فضایی و حتی بیان شخصیت نهفته است. اگر مانکن روبهرو را میتوان تمرینی برای شروع دانست، مانکن سهرخ همان چالش واقعی برای رشد است؛ مرحلهای که طراح تازهکار را به طراح حرفهای نزدیک میکند.
در این مقاله، میخواهیم با نگاهی عمیق و مرحلهبهمرحله، به دنیای طراحی مانکن سهرخ وارد شویم. از درک ساختار چهره و بدن در زاویه ¾، تا نکات کلیدی نور، سایه و فیگور ؛ هر آنچه لازم دارید برای اینکه طرحتان از دید روبهرو عبور کند و قدم در مسیر واقعگرایی بگذارد.
فهرست مطالب
- طراحی مانکن سهرخ یعنی چه و چه تفاوتی با مانکن روبهرو دارد؟
- برای طراحی مانکن سهرخ به چه ابزار و لوازمی نیاز داریم؟
- چگونه بهصورت مرحلهبهمرحله یک مانکن سهرخ بکشیم؟
- چه نکاتی را باید در تناسب اندام و آناتومی مانکن سهرخ رعایت کنیم؟
- چگونه با تمرینهای ساده، طراحی مانکن سهرخ را تقویت کنیم؟
- از دیدن تا کشیدن، مانکن سهرخ پلی به دنیای حرفهایهاست
طراحی مانکن سهرخ یعنی چه و چه تفاوتی با مانکن روبهرو دارد؟
در اولین روزهای آموزش طراحی لباس، معمولاً با طراحی مانکن از نمای روبهرو شروع میکنیم. همه چیز سادهتر به نظر میرسد: چهره کاملاً قرینه است، بدن در حالت ایستاده و صاف دیده میشود، و تناسب اندامها را راحتتر میتوان رعایت کرد. اما زمانی که طراح بخواهد از آن “صفحهی صاف” عبور کند و وارد دنیای واقعیتری از فیگور شود، سهرخ یا زاویه ¾ اولین چالش بزرگ خواهد بود.
مانکن سهرخ چیست؟
در طراحی، اصطلاح “سهرخ” یا زاویهی سهچهارم (3/4 view) به حالتی گفته میشود که مدل یا مانکن، کمی از روبهرو چرخیده و بدن یا صورت او از زاویهای بین نیمرخ و تمامرخ دیده میشود. در این حالت:
- نیمی از چهره کامل دیده میشود
- بخش دیگر کمی در زاویه قرار دارد و کوچکتر دیده میشود
- بینی و لبها کمی به سمت یکی از طرفین متمایلاند
- یکی از چشمها و گوشها جزئیتر یا حتی کمتر دیده میشوند
این زاویه همان حالتی است که در بسیاری از عکسهای فشن، ژورنالها، و حتی در طراحیهای برندهای بزرگ دیده میشود — چون طبیعیتر، زندهتر، و حرفهایتر است.
چرا طراحی مانکن سهرخ مهم است؟
- واقعگرایی بیشتر:
در دنیای واقعی، افراد به ندرت دقیقاً روبهروی بیننده میایستند. طراحی مانکن سهرخ حس پویاتر، طبیعیتر و حرفهایتری ایجاد میکند. - نمایش بهتر لباس:
لباسها در زاویه سهرخ حجم، چین، برش و حرکت خود را بهتر نمایش میدهند. مثلاً آستینها، خط یقه یا پشت لباس دیده میشود و میتوان آن را بهتر تحلیل کرد. - درک آناتومی و نور:
در این زاویه، طراح باید تسلط بیشتری بر آناتومی بدن، ساختار استخوانبندی، و تابش نور از جهات مختلف داشته باشد. پس باعث رشد چشمگیر مهارتها میشود. - استفاده گسترده در صنعت مد:
اکثر طرحهای حرفهای برای ژورنالها، پورتفولیوها و نمایش به برندها، با مانکنهای در زاویه سهچهارم کشیده میشوند.
خلاصه:
طراحی مانکن سهرخ پلیست بین طراحی ساده و دنیای واقعگرای طراحی مد. این مهارت، به شما کمک میکند نهفقط طراح بهتری باشید، بلکه داستانگوی تصویری قویتری هم شوید.
زاویهای که ابتدا ممکن است پیچیده به نظر برسد، خیلی زود تبدیل به ابزار اصلی شما برای طراحیهای حرفهای خواهد شد بهشرطی که اصول آن را بلد باشید و تمرین کافی داشته باشید.
برای طراحی مانکن سهرخ به چه ابزار و لوازمی نیاز داریم؟
پیش از آنکه حتی یک خط روی کاغذ بکشید، باید مطمئن باشید ابزارهایی که در اختیار دارید، هم با نیازهای شما سازگارند و هم کیفیت کارتان را بالا میبرند. طراحی مانکن سهرخ به دلیل پیچیدگیهای زاویهای و نیاز به دقت بیشتر در تناسبات و پرسپکتیو، به ابزارهایی نیاز دارد که کمک کند بتوانید جزئیات را بهتر پیادهسازی و کنترل کنید.
در ادامه، مهمترین لوازم مورد نیاز برای طراحی مانکن سهرخ را بهصورت کاربردی معرفی میکنیم:
۱. مداد طراحی (در درجات مختلف سختی)
مداد ابزار اصلی شماست. بهتر است مدادهایی با درجات مختلف داشته باشید:
- HB یا 2H برای اسکچ اولیه (خطوط کمرنگ و قابل پاک شدن)
- B یا 2B برای سایهزنی و خطوط نهایی
- 4B تا 6B برای بخشهای تیرهتر یا حجمدهی پیشرفته (اختیاری)
نکته: مدادهای (نوکی) برای طراحی دقیقتر چهره و جزئیات عالی هستند، اما مداد چوبی آزادی دست بیشتری میدهد.
۲. کاغذ طراحی (با سطح صاف و مناسب سایهزنی)
استفاده از کاغذ مناسب طراحی، تأثیر زیادی روی کیفیت کار نهایی دارد.
- وزن مناسب: بین 100 تا 160 گرم برای طراحی دستی
- سطح صاف (smooth): تا مداد نرم حرکت کند و سایهزنی بهتر انجام شود
- فرمت A4 یا A3: A3 برای طرحهای کامل بدن توصیه میشود
اگر طراحی دیجیتال انجام میدید: تبلت با صفحه حساس به فشار، مانند Wacom یا iPad + نرمافزارهایی مثل Procreate یا Photoshop عالی هستند.
۳. خطکش یا شابلون فیگور
برای حفظ تناسب اندامها و کشیدن خطوط راهنما، خطکش لازم است.
همچنین استفاده از شابلونهای طراحی بدن یا شابلون مانکن میتواند به هنرجویان تازهکار کمک کند که ساختار فیگور را بهتر درک کنند.
توصیه: اگر تازهکار هستید، چند بار با شابلون تمرین کنید، سپس کمکم به کشیدن دستی رو بیاورید.
۴. پاککن و پاککن مدادی (پینسل پاککن)
گاهی در طراحی سهرخ، برای اصلاح یک قوس صورت یا جای چشم نیاز به پاککردن خیلی دقیق دارید. در این موارد:
- پاککن نرم: برای حذف بخشهای بزرگ یا روشن کردن سایهها
- پاککن مدادی یا پینسلشکل: برای پاککردن دقیق گوشه چشم، بینی، لبها یا سایههای حساس
۵. بلندر یا محوکن (برای سایهزنی)
در طراحی سهرخ، سایهزدن دقیق و نرم در اطراف گونه، گردن و پشت بدن بسیار مهم است. بلندر (محوکن) یا حتی گوشپاککن میتواند خطوط سایه را یکنواخت و حرفهای کند.
۶. مدلهای مرجع (تصاویر یا مانکن واقعی)
برای درک بهتر از زاویهی سهچهارم، حتماً از عکس مرجع مدل یا مانکن چوبی قابل تنظیم استفاده کنید. حتی میتونید از یک دوست یا آینه استفاده کنید تا حالت سهرخ را روی چهرهی خودتان ببینید و تمرین کنید.
۷. ابزار دیجیتال (برای طراحی مدرن)
اگر طراحی دیجیتال انجام میدهید، به موارد زیر نیاز دارید:
- تبلت گرافیکی (Wacom، Huion یا iPad)
- نرمافزار طراحی (Procreate، Photoshop، Clip Studio Paint)
- قلم حساس به فشار برای کنترل خطوط و سایهها
مزایا: قابلیت زوم، Undo، لایهبندی، راحتی در اصلاح، خروجی باکیفیت برای پرینت یا پورتفولیو
در پایان این بخش، یادتان باشد که ابزار خوب، فقط بخشی از ماجراست. تسلط، تمرین و دقت شماست که باعث خلق یک مانکن سهرخ زیبا و حرفهای میشود.
چگونه بهصورت مرحلهبهمرحله یک مانکن سهرخ بکشیم؟
طراحی مانکن سهرخ شاید در نگاه اول پیچیده به نظر برسد، اما اگر آن را به گامهای مشخص و قابل درک تقسیم کنیم، این مسیر نهتنها سادهتر بلکه لذتبخشتر میشود.
در ادامه، یک راهنمای مرحلهبهمرحله برای کشیدن مانکن سهرخ ارائه میدهیم؛ از پایهترین فرمها تا جزییات نهایی.
1) تعیین جهت صورت و زاویه دید
ابتدا باید مشخص کنید که مانکنتان به کدام سمت چرخیده است. سهرخ معمولاً با زاویه 45 درجه (نه کاملاً نیمرخ، نه تمامرخ) کشیده میشود.
- یک دایره برای جمجمه بکشید.
- یک خط عمودی خمیده، از بالای دایره تا پایین آن بکشید (این خط جهت صورت را نشان میدهد).
- یک خط افقی برای محل چشمها بکشید — این خط هم باید متناسب با زاویهی چرخش، خمیده باشد.
نکته: در حالت سهرخ، خط میانی صورت دیگر وسط دایره نیست، بلکه به سمت چپ یا راست متمایل میشود.
2) طراحی فرم سر و صورت
- از خط راهنما برای کشیدن چانه استفاده کنید.
- طرفی از صورت که به ما نزدیکتر است، بزرگتر دیده میشود. طرف دیگر کوچکتر و با انحنای ملایم.
- محل قرارگیری چشمها، بینی و دهان را مطابق با زاویه اصلاح کنید:
- چشم نزدیکتر پهنتر و کاملتر است
- چشم دورتر باریکتر و کمتر دیده میشود
- بینی به سمت خارج متمایل است و سوراخ دورتر قابلمشاهده نیست یا کوچکتر است
3) ترسیم گردن و شانهها
- گردن را کمی به طرفی که صورت چرخیده، منحنی بکشید (نه صاف!)
- خط شانهها در زاویه سهرخ معمولاً بهصورت مورب دیده میشود
- شانهای که به ما نزدیکتر است، بلندتر و کمی جلو آمده است
- شانهی دورتر، کوتاهتر و عقبتر به نظر میرسد
4 ) کشیدن تنه با پرسپکتیو سهچهارم
- یک بیضی یا فرم تخممرغی برای قفسه سینه بکشید (زاویهدار)
- خط میانی بدن باید منحنی و در راستای چرخش سر باشد
- کمر و باسن را با توجه به چرخش بدن، نامتقارن بکشید:
- سمت نزدیکتر کمی پهنتر و واضحتر
- سمت دورتر باریکتر و عقبرفته
5) طراحی اندامها (دست و پا)
- دست نزدیکتر بلندتر و جلوتر دیده میشود
- دست دورتر، با بخش کمتری از بازو یا ساعد دیده میشود
- در پاها نیز همین قاعده رعایت میشود:
- پای نزدیکتر جزئیات بیشتری دارد
- پای دورتر باریکتر یا حتی کمی مخفیتر دیده میشود
6) طراحی لباس و خطوط پارچه
اکنون که اسکلت بدن کامل شد، میتوانید لباس مورد نظرتان را روی مانکن سهرخ بکشید.
- خطوط دوخت، درزها، یقه و چینها باید مطابق زاویه چرخش بدن ترسیم شوند
- یادتان باشد که خطوط روی لباس هم باید پرسپکتیو داشته باشند؛ مثلاً یقه از یک سمت بزرگتر دیده میشود
- طرح لباس در این زاویه جذابتر و واقعیتر دیده میشود چون حجم و فرم بدن را بهتر نشان میدهد
مرحله نهایی: سایهزنی و حجمدهی
برای واقعیتر شدن مانکن:
- از منبع نور مشخص استفاده کنید (مثلاً از بالا یا چپ)
- بخشهایی که نور نمیگیرند، سایهدار شوند:
- طرف دورتر صورت
- زیر چانه و گردن
- پشت شانهی دورتر
- لبههای بدن، چینهای پارچه و پشت لباس
چه نکاتی را باید در تناسب اندام و آناتومی مانکن سهرخ رعایت کنیم؟
در طراحی مانکن سهرخ، چالش اصلی فقط کشیدن زاویه نیست — حفظ تناسب اندامها و رعایت آناتومی بدن در این زاویه است.
در حالی که در نمای روبهرو، تقارن ظاهری به شما کمک میکند تا ابعاد را راحتتر تنظیم کنید، در نمای سهرخ، همه چیز تغییر میکند:
یک سمت از بدن نزدیکتر است و بزرگتر دیده میشود، سمت دیگر عقبتر است و باریکتر.
اینجاست که درک درست از تناسبات بدن، اهمیت حیاتی پیدا میکند.
در این بخش، با مهمترین نکات و اشتباهات رایج در آناتومی و تناسب مانکن سهرخ آشنا میشویم.
۱. خط مرکزی بدن را فراموش نکنید
در طراحی سهرخ، خط مرکزی بدن (خط تعادل) باید از وسط سر، ستون فقرات، و لگن عبور کند — اما با انحنا و زاویه.
یعنی این خط دیگر صاف نیست، بلکه کمی خمیده و متمایل به سمتیست که بدن چرخیده.
اگر این خط درست ترسیم نشود:
- طرح شما به همریخته دیده میشود
- بدن حالتی غیرطبیعی پیدا میکند
- لباسها هم بهدرستی روی مانکن نمینشینند
۲. مراقب اختلاف اندازهی دو سمت بدن باشید
در سهرخ، یک سمت از بدن به ما نزدیکتر است، پس باید:
- بزرگتر دیده شود
- با جزئیات بیشتر ترسیم شود
- سایهها و نورپردازی متفاوتی داشته باشد
در مقابل، سمت دیگر باید:
- کوچکتر
- باریکتر
- با خطوط نرمتر دیده شود
اشتباه رایج: کشیدن دو سمت بدن هماندازه و مساوی — این باعث میشه بدن تخت و ناموزون به نظر بیاد.
۳. چرخش صحیح لگن و شانهها
در طراحی مانکن سهرخ، باید در نظر بگیرید که:
- شانه نزدیکتر کمی جلوتر است و بیشتر از عرضش دیده میشود
- شانه دورتر باریکتر و عقبتر است
- همین موضوع برای لگن و رانها هم صدق میکند
اگر این چرخشها رعایت نشوند، حالت بدن غیرمنطقی و ناهماهنگ به نظر میرسد.
۴. جای دقیق چشمها، بینی، دهان و گوش
- چشم نزدیکتر → بزرگتر و واضحتر
- چشم دورتر → کوچکتر و باریکتر
- بینی → به سمت بیرون متمایل میشود، سوراخ بینی فقط از سمت نزدیکتر دیده میشود
- لبها → زاویهدار و با پرسپکتیو (لب دورتر کوتاهتر دیده میشود)
- گوش → تنها یک گوش دیده میشود، یا گوش دورتر فقط کمی مشخص است
نکته: رعایت تقارن نامتقارن (!) یعنی هر دو سمت صورت باید متناسب باشند، اما نه یکسان.
۵. گردن را نادیده نگیرید
گردن در سهرخ کمی چرخیده و کشیده دیده میشود. اگر گردن را خیلی صاف یا کوتاه بکشید، فیگور ناهماهنگ میشود.
همچنین محل اتصال گردن به شانهها باید متناسب با چرخش باشد.
۶. محور پاها و دستها را با زاویه تنظیم کنید
دست یا پای نزدیکتر باید:
- کمی جلوتر باشد
- خطوط قویتر و سایههای بیشتری داشته باشد
دست یا پای دورتر:
- کوتاهتر
- با جزئیات کمتر
- گاهی بخشی از آن پشت بدن پنهان میشود
۷. استفاده از پرسپکتیو درست
اگر میخواهید فیگور زنده و واقعی باشد، باید قوانین سادهی پرسپکتیو را رعایت کنید.
برای مثال:
- اگر مانکن کمی به جلو خم شده، سر باید بزرگتر دیده شود
- اگر بدن به سمت عقب چرخیده، پاها کوتاهتر بهنظر میرسند
حتی رسم خطوط راهنما روی بدن (مثلاً خط قفسه سینه یا خط لگن) به صورت منحنی و با زاویه، کمک زیادی به درک این موضوع میکند.
اشتباهات رایج در آناتومی مانکن سهرخ:
کشیدن هر دو سمت بدن دقیقاً یکسان
نادیده گرفتن اختلاف اندازهها
محل اشتباه اعضای صورت (مثلاً چشم یا گوش)
شانهها و لگن بدون چرخش
خط مرکزی صاف و بیزاویه
پیشنهاد حرفهای:
از مدلهای واقعی یا عکسهای مرجع استفاده کن. حتی میتونی جلوی آینه بایستی، سرت رو کمی بچرخونی و تلاش کنی فیگور سهرخ خودت رو ترسیم کنی.
وقتی چشمت به زاویهها عادت کنه، ذهنات هم راحتتر اونها رو تجسم میکنه.
چگونه با تمرینهای ساده، طراحی مانکن سهرخ را تقویت کنیم؟
مهارت طراحی، چیزی نیست که یکشبه بهدست بیاد — و طراحی مانکن سهرخ، بهخصوص، از اون مهارتهاییست که فقط با تمرین هدفمند و تکرار درست، در ذهن و دست طراح تثبیت میشه.
در این بخش، تمرینهایی کاربردی، ساده و قابل اجرا حتی در خانه به شما پیشنهاد میدیم تا کمکم، طراحی مانکن سهرخ براتون راحت، لذتبخش و حرفهای بشه.
تمرین ۱: طراحی اسکلت ساده با اشکال هندسی
برای شروع، سراغ طراحی دقیق نرو. فقط اسکلت کلی بدن رو با دایره، بیضی، مستطیل و خطوط راهنما بکش.
- دایره برای سر
- بیضی برای سینه و لگن
- خط مرکزی بدن خمیده برای زاویه
- خطوط افقی برای شانه و رانها
این تمرین رو روزانه ۱۰ بار تکرار کن تا زاویه سهرخ توی ذهنت تثبیت بشه.
تمرین ۲: طراحی از روی مانکن چوبی یا عکس مرجع
یک مانکن چوبی بگیر (یا از مدلهای ژورنالی و فشن عکس استفاده کن)، و تلاش کن فیگور سهرخ اون رو بازطراحی کنی.
- زاویه سر و شانه رو تحلیل کن
- خطوط فرضی بدن رو روی کاغذ پیاده کن
- لباس سادهای روی فیگور بکش تا ببینی چین و فرم لباس چطور با زاویه تغییر میکنه
تمرین ۳: ترسیم سریع فیگور (Gesture Drawing)
روی یک تایمر ۳۰ ثانیه یا ۱ دقیقه تنظیم کن و سعی کن در این مدت کوتاه، فقط فرم کلی یک مانکن سهرخ رو با چند خط ساده ترسیم کنی.
هدف:
- افزایش سرعت چشم و دست
- درک بهتر حرکت بدن
- کنترل بهتر تناسبات
این تمرینها رو از روی عکسهای فیگور یا حتی مدلهای فشن در گوگل انجام بده.
تمرین ۴: مقایسه دو زاویه (روبهرو و سهرخ)
برای درک بهتر تفاوتها، ابتدا یک مانکن از نمای روبهرو طراحی کن، بعد همون مانکن رو در زاویه سهرخ بکش. این تمرین کمک میکنه:
- تفاوت در اندازه اندامها رو بهتر درک کنی
- چالشهای پرسپکتیو رو بشناسی
- حس فضاییتری به طراحیت بدی
تمرین ۵: طراحی مانکن بدون لباس + با لباس
گاهی فقط تمرکز روی بدن، گاهی تمرکز روی لباس:
- یکبار فقط مانکن سهرخ رو بدون هیچ پوششی بکش تا آناتومی و تناسبات رو تمرین کنی
- بعد همون مانکن رو با لباس طراحی کن — با توجه به خطوط پارچه، چینها و حرکت روی زاویه بدن
توصیههای نهایی برای حرفهای شدن در طراحی مانکن سهرخ:
- تمرین روزانه، حتی کوتاه، مؤثرتر از تمرینهای پراکنده و سنگینه
- قبل از کشیدن، با دقت نگاه کن؛ درک زاویه از نگاه شروع میشه
- از اساتید یا دوستانت بازخورد بگیر
- عکس از کارهات بگیر و با طراحیهای قبلیت مقایسه کن
- دنبال طراحیهای طراحان حرفهای مد باش و سبک اونها رو تحلیل کن
در پایان، یادت باشه طراحی مانکن سهرخ شاید در ابتدا چالشبرانگیز باشه، اما با پشتکار و تمرین درست، تبدیل میشه به یکی از قدرتمندترین ابزارهای بیان خلاقیت تو در دنیای طراحی لباس.
از دیدن تا کشیدن، مانکن سهرخ پلی به دنیای حرفهایهاست
طراحی مانکن سهرخ، نقطهایست که هنرجو از طراحی ایستا عبور میکند و وارد دنیای پرتحرک، زنده و حرفهای طراحی لباس میشود.
زاویهای که در ابتدا ممکن است چالشبرانگیز باشد، خیلی زود تبدیل به محبوبترین و پرکاربردترین زاویه در طراحیهای فشن خواهد شد . به شرط آنکه درست آموزش ببینید، تمرین کنید و راهنمایی شوید.
ما در مرکز آموزش خانه صنعت و معدن، این مبحث را بهصورت اصولی و کامل آموزش میدهیم:
از شناخت آناتومی در زاویه سهرخ، تا اجرای فیگورهای حرفهای، طراحی چهره در زاویه ¾، و ترکیب لباسها با فرم بدن. و البته این تنها یکی از مباحثیست که در دورههای ما تدریس میشود.
اگر واقعاً میخواهید از صفر تا صد طراحی لباس را اصولی، کاربردی و زیر نظر اساتید با تجربه یاد بگیرید، جای شما در کلاسهای ما خالیست.
برای مشاوره و ثبتنام:
از طریق شماره ۰۲۱-۴۸۰۰۰۹۲۸ با کارشناسان آموزشگاه در ارتباط باشید.
با هم، مسیر طراح شدنتان را میسازیم؛ از اولین خط تا اولین کالکشن.